„Manson.Ku zbrodni” Jeff Guinn. Manson rozparcelowany/rozpracowany

Książka Guinna zawiera w sobie dwie biografie. Pierwsza faktycznie dotyczy osoby Mansona, druga zaś oddaje wolnościową i niespokojną atmosferę Stanów Zjednoczonych lat 60. ubiegłego wieku. Obie materie, jak sugeruje autor, dopełniają się i przenikają: Manson nie mógłby „zaistnieć” bez sprzyjającego klimatu i rozprężenia społeczno-kulturowego tamtego okresu, jak i trudno wyobrazić …

„Szcze ne wmerła i nie umrze. Rozmowa z Jurijem Andruchowyczem” Paweł Smoleński

Nie zbudujesz nowego domu, póki nie będziesz w stanie sobie go wyobrazić Smoleński i Andruchowycz. Andruchowycz i Smoleński. Trudno wyobrazić sobie duet, który lepiej opisałby i wyjaśnił to, co przez ostatni rok działo się na Ukrainie (przynajmniej polskiemu czytelnikowi). Majdan, Janukowycz, Krym, Donbas, Putin etc. to pojęcia, które w ubiegłym …

„Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka” Swietłana Aleksijewicz

„Rewers historii” Nie będzie z mojej strony ani krzty przesady, kiedy napiszę, że każdy reportaż Swietłany Aleksijewicz jest jak emocjonalne i intelektualne (w tym przypadku trudno ustalić kolejność) trzęsienie ziemi. Czytelnik, który już umościł sobie w miarę bezpieczną gawrę (bo zrozumianą, bo poznaną), gdzieś między Heglowską teorią dziejów a Baumanowską …

„Białe. Zimna wyspa Spitsbergen” Ilona Wiśniewska

Białe, bielsze, śnieg O mrozie zazwyczaj pisano źle. Źle, lub prawie apokaliptycznie. Z polskiego podwórka: Kapuściński, Hugo-Bader, czy ostatnio Książek – wszyscy oni zmarzluchy. Zresztą, co tu dużo ukrywać, trudno, żeby ktoś zachwycała się temperaturą, przy której myśli i oddech zmieniają się w grudy lodu. A jednak, na świecie istnieje …

„Seks, betel i czary” Aleksandra Gumowska oraz Malinowski, jesień i lista osobista

Miałam dwa powody, żeby przeczytać tę książkę. Pierwszy to Ryszard Kapuściński, a drugi to Bronisław Malinowski. Wielkim i niezrealizowanym marzeniem Kapuścińskiego (tym, co regularnie tu zaglądają nie muszę przypominać, a nowych gości uczulam, Ryszard moim Mistrzem!) była podróż śladami Malinowskiego. Malinowski zaś, a precyzyjniej jego monumentalne dzieło „Dziennik w ścisłym …

„Podróże. Pisma zebrane 1950-1993” Paul Bowles

„Podróż jest sztuką, literatura także” Paul Theroux w przedmowie do „Podróży” zauważa, że przyjęło się postrzegać Bowlesa jako eleganta rozkoszującego się marokańskim słońcem, uzależnionego od haszyszu. Mitotwórcze siły, które wtłoczyły autora „Pod osłoną nieba” w tę dość mylącą i krzywdzącą kulturową przegródkę, niechaj spłoną w ogniu (może być i piekielnym). Paul …

„Śladami Steinbecka. W poszukiwaniu Ameryki” Geert Mak. A na tylnym siedzeniu noblista…

„Śladami Steinbecka” Geerta Maka to reportaż o dwóch Amerykach. Tej steinbeckowskiej z roku 1960 – potężnej, jednorodnej, ciut naiwnej, pastelowej, czasów cadillaca eldorado, gdzie wiara w ‚american dream’ jest wiarą dominującą i niezachwianą. I tej drugiej, współczesnej, pióra holenderskiego reportera i historyka – silnie pluralistycznej, naznaczonej kryzysem, lękiem, ale też …

„Beksińscy. Portret podwójny” Magdalena Grzebałkowska. Ojciec i syn

Najpierw zmarła Zosia. Następnie samobójstwo popełnił Tomasz. Ostatni z rodziny zginął Zdzisław. Grzebałkowska biografię Beksińskich zaczyna śmiercią – tą tomaszową. Od teoretycznego końca, od finału każdej biografii. Zresztą, w rodzinie Beksińskich śmierć zawsze była obecna – tuż za sanockim opłotkiem, tuż za rogiem warszawskiej ulicy. Bo śmierć i przemijanie fascynują …

„100/xx. Antologia polskiego reportażu XX wieku” pod red. Mariusza Szczygła, czyli 504 godziny z reportażem.Postscriptum

Kapuściński miał rację. Według autora „Hebanu” przepis na dobry reportaż ma jasno określone proporcje – Na jedną stronę napisaną – przypada sto przeczytanych. Bez dobrego backgroundu (jak mawiają ludzie na zachodzie Europy lub Mariusz Szczygieł w wywiadach i we wstępie antologii) nie ma szans na dobry tekst. Kropka. Reguła „oczytania w temacie” jest …

„Jarmark sensacji” Egon Erwin Kisch. Mój praski druh

Kischa należy/warto znać. Z Kischem trudno nie sympatyzować. Ten światowej sławy reporter podniósł suche sprawozdanie do poziomu sztuki. Zachwycał i nadal zachwyca, nie tylko kunsztowną literacką formą, ale także doborem tematów. Bo choć zwiedził prawie cały świat, to inspirowało go również najbliższe otoczenie. Potrafił z niemal każdego, nawet najbardziej błahego, zdarzenia uczynić …

Przypowieść o człowieczeństwie

Każdy, kto choć trochę interesuje się literaturą non-fiction słyszał zapewne o książce „Eli, Eli” Wojciecha Tochmana, która wydana na jesieni ubiegłego roku, wywołała niemałą burzę wśród czytelników. Najnowsza publikacja autora „Bóg zapłać” dotyka bowiem kilku punktów drażliwych dla zachodniego odbiorcy, nie konstruuje łatwych pytań i tym samym nie daje łatwych …

Pragnienie (nie)powtarzalności

W swojej najnowszej książce Wojciech Jagielski ponownie zabiera czytelnika w podróż do Republiki Południowej Afryki, lecz tym razem nie jest to podróż tylko i wyłącznie reporterska, dalej poznawcza, ale także, albo przede wszystkim rozliczeniowa i bardzo osobista. „Trębacz z Tembisy”  to opowieść o pasji i poświęceniu. Pretekstem do poruszenia tejże …

Recenzja. Nobel. Tochman. Pieśń

„Przemytnika kokainy radości i smutki” Podobno najlepiej ukryć towar w marmurze. Tym najdroższym, najbardziej cennym, po którym stąpać będą najbogatsi i najbardziej wpływowi ludzie świata. Nie żaden średniozamożny ważniak w garniaku od Armianiego, który szoruje bankowe parkiety. Prawdziwi bogacze, prawdziwe sławy. Tak wartościowego towaru bowiem celnik nie ruszy. Będzie obawiał …

Brzechwa (nie)znany

Po fantastycznej biografii Władysława Broniewskiego Mariusz Urbanek wziął na warsztat nie mniej ważną postać dla polskiej literatury – Jana Brzechwę (a właściwie Jana Wiktora Lesmana). Tych dwóch panów literatów, choć przyszło im żyć niemal w tym samym czasie (Broniewski 1897- 1962, Brzechwa zaś 1898-1966) dzieli prawie wszystko. Pochodzenie, uprawiany gatunku …

Raj i jego nieszczęścia

Maciej Wasielewski z każdą kolejną książką jest coraz bliżej tytułu – reporter, specjalista od miejsc trudno dostępnych. Najpierw stworzył świetny reportaż z duńskich Wysp Owczych „81:1. Opowieści z Wysp Owczych” – pełen ciekawostek, humoru i historii z życia szczęśliwych (lub prawie szczęśliwych) mieszkańców wyspy (oczywiście, że istnieją smugi cienia w …

O poecie, który rewolucji się (nie)kłaniał

Broniewski zwykł przedstawiać się: „Broniewski jestem. Polak, katolik, alkoholik”. Że Polak – jasna sprawa, trudno się nie zgodzić. To między innymi patriotyzm przywiódł Broniewskiego z powrotem do kraju po II Wojnie Światowej, mimo, że miał już kupiony bilet do Londynu. Zresztą dorobek poetycki Broniewskiego to przecież pean na cześć Rzeczypospolitej. …

Dwubiegunowo.

„Utopia konieczna” Powieść „Byliśmy przyszłością” to bardzo osobiste a zarazem wysoce poetyckie świadectwo życia w ścisłych ramach założeń ideologicznych. To książka o dzieciach Izraela wychowanych w eksperymencie społecznym – kibucu. To także tekst, którego dominantę kompozycyjną stanowi zaimek „my” – wspólnota, nie zaś pojedyncze istnienie. Lecz co ciekawe i niezwykłe, …